Oczyszczalnia ścieków Zaspa

Zaledwie kilkanaście lat po opracowaniu w USA metody osadu czynnego w oczyszczaniu ścieków w Gdańsku przystąpiono do budowy prototypowej, doświadczalnej i pierwszej w Europie mechaniczno-biologicznej Oczyszczalni ścieków Zaspa.

Oczyszczalnia ścieków Zaspa została oddana do użytku w 1932 roku i zlokalizowana była w rozwidleniu ulic Hallera, Uczniowskiej i Gdańskiej na pograniczu dzielnic mieszkaniowych Gdańska tj. Zaspy i Brzeźna. Trafiały do niej ścieki z północnej części Gdańska tj. Żabianki, Jelitkowa, Brzeźna, Łozy, części Przymorza, Zaspy i Wrzeszcza oraz ze zlikwidowanych w tym czasie lokalnych oczyszczalni w Oliwie i w Sopocie. Oczyszczone ścieki spływały do basenu portowego im. Władysława IV w Gdańsku - Nowym Porcie.

Budowa Oczyszczalni Zaspa przypieczętowała tzw. dwuzlewniowy układ sieci kanalizacyjnej w Gdańsku – funkcjonowała ona najpierw obok najstarszych Sączków (poletek irygacyjnych Stogi), a potem od 1976 roku obok Oczyszczalni Ścieków Gdańsk Wschód.

Część biologiczna oczyszczalni

Do obróbki biologicznej ścieki trafiały po oczyszczeniu w osadniku wstępnym. Część biologiczna oczyszczalni Zaspa zaprojektowana została w układzie dwustopniowym, łącząc wykorzystanie napowietrzanego złoża biologicznego i osadu czynnego (tlenowy rozkład zanieczyszczeń organicznych przez mikroorganizmy).

Złoże biologiczne składa się z porowatego wypełnienia, pokrytego błoną biologiczną, tworzoną przez drobnoustroje. Osad czynny to charakterystyczna, kłaczkowata zawiesina pływająca w ściekach, tworzona przez mikroorganizmy – głównie bakterie, ale także pierwotniaki, grzyby, wrotki i nicienie. Organiczne zanieczyszczenia ścieków stanowią dla nich substancję odżywczą, którą rozkładają w procesie swojej przemiany materii. Prowadzi do to wzrostu i rozwoju mikroorganizmów, które tworzą osad nadmierny, usuwany metodą sedymentacji w osadnikach wtórnych.

Kojarzone przez nas obecnie z nowoczesnymi rozwiązaniami z zakresu odnawialnych źródeł energii, energetyczne wykorzystanie biogazu przewidziano w oczyszczalni Zaspa od samego początku. Na rysunkach z lat 1931 – 1933 widoczna jest kotłownia wbudowana w nasyp komór fermentacyjnych, a w niej kocioł gazowy, opalany biogazem.

Historia oczyszczalni Zaspa

Pierwsze gdańskie oczyszczalnie budowano z wykorzystaniem najnowocześniejszych, wysokosprawnych układów i dbano o sukcesywne dostosowanie ich do rosnących potrzeb. Po II Wojnie Światowej podejmowano próby utrzymania tego trendu, jednak brak wystarczających nakładów na modernizację i rozbudowę oraz rozwój miasta spowodowały znaczne przeciążenie hydrauliczne obiektów i pogorszenie efektywności ich pracy.

• W latach 50-tych XX wieku oczyszczalnia Zaspa pracowała w warunkach ponad dwukrotnego przeciążenia, na skutek czego 30 – 70% ścieków kierowano bezpośrednio do odpływu, z pominięciem oczyszczenia biologicznego.
• W latach 1958 – 1964 przeprowadzono rozbudowę oczyszczalni, jednak już od chwili uruchomienia znowu pracowała ona w warunkach przeciążenia o ponad 30 – 70%. Aby w ogóle mogła działać, oba stopnie biologiczne użytkowano w układzie równoległym, co obniżało stopień oczyszczenia ścieków do około 60%.
• W 1991 roku nadmiar ścieków przekierowano do Oczyszczalni Gdańsk Wschód, dzięki czemu „Zaspa” mogła pracować w warunkach zgodnych z pierwotnym projektem, uzyskując 90% redukcji zanieczyszczeń w ściekach. Niestety, zastosowane rozwiązania nie były w stanie spełnić coraz bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących jakości ścieków po oczyszczeniu.
• Od 2007 roku realizowaliśmy wymuszone przez zaostrzenie wymagań ograniczenia emisji związków biogennych do środowiska morskiego inwestycje. Trwały prace związane z modernizacją przedwojennego kolektora w ul. Hallera, wykonaniem kanalizacji w ul. Reja, ul. Mickiewicza, ul. Kościuszki oraz ul. Bohaterów Getta Warszawskiego. Jednocześnie budowany był kolektor Ołowianka II, odprowadzający ścieki do Oczyszczalni Wschód. Inwestycja ta pozwoliła na bezpieczny odpływ ścieków i zabezpieczy miasto na wypadek awarii systemu ściekowego.
• W 2008 roku nastąpiło całkowite przełączenie ścieków z Oczyszczalni Ścieków Zaspa do czyszczalni Ścieków Gdańsk Wschód. Zlikwidowano Oczyszczalnię Ścieków Zaspa.